Contributies worden zowel door werkgevers als werknemers betaald en de meeste vormen van sociale steun (werkloosheidsuitkering, ouderdom pensioen, diverse vormen van ziekte en zwangerschapsuitkeringen) worden netto betaald via vergoedingen voor ziektekostenverzekering, waardoor de uitkeringsautoriteit doeltreffend de werkgeversbijdragen betaalt.
Buitenlanders die in België gaan wonen zonder te werken (bijvoorbeeld gepensioneerden en ‘inactieve’ rijken) moeten doorgaans bewijs leveren van ziektekostenverzekering voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning. Er zijn speciale ziektekostenverzekeringplannen, geldig in een aantal landen, speciaal ontwikkeld voor de behoeftes van emigranten en diegenen die regelmatig reizen. Indien je kwalificeert voor ‘niet inwonend’ belastingstatus, ben je misschien niet vereist een bijdrage te leveren aan de nationale sociale zekerheid, waarbij je vermoedelijk gedekt wordt door het ziektekostenplan van je werkgever. (Controleer dit!)
Alle werknemers en zelfstandig ondernemers in België dienen contributie te leveren aan een ziekenfonds ( mutualité/ziekenfonds) als onderdeel van het normale sociale zekerheids inschrijvingsproces. Sommige fondsen zijn voorbehouden voor leden van verschillende godsdienstige, politieke of professionele organisaties voor historische redenen, maar de meeste zijn beschikbaar voor iedereen. Je werkgever dient je van informatie te kunnen voorzien over beschikbare fondsen en je zou navraag moeten doen voor aanbevelingen bij buren of collega’s.
Alle fondsen vragen dezelfde basiscontributie en betalen dezelfde uitkeringen, maar bij sommige duren teruggaven langer. Ziektekosten contributies worden rechtstreeks door je werkgever gedaan aan het door jou gekozen fonds. Deze bedragen 7,35 procent van je bruto salaris, waarvan 3,55 procent wordt ingehouden op je loon en de overgebleven 3,8 procent bijgedragen wordt door je werkgever. Indien je zelfstandig ondernemer bent, draag je per kwartaal de volledige 7,35 procent bij via je sociale zekerheidsbetalingen. Dekking voorziet automatisch voor afhankelijke familieleden, inclusief echtgenoot(e) (indien zij geen eigen dekking hebben) en kinderen tot 18 jaar.
Wanneer je je inschrijft in een Belgisch ziekenfonds, is er een wachttijd van zes maanden voordat je aanspraak kunt doen op uitkeringen. Deze wachttijd kan worden opgegeven indien je voorheen was opgenomen voor minimaal zes maanden in de ziektekostendekking van een ander persoon (d.w.z. als afhankelijke) of, in vele gevallen, indien je gedekt was via een gezondheidszorgplan (of het equivalent) van de overheid in een ander EU land minimaal zes maanden voor je aankomst in België.
Voor de meeste medische diensten, dien je de rekening te betalen en dien je de kwitantie te overhandigen voor vergoeding. Vergoedingen zijn doorgaans minder dan de opgelopen kosten en de meeste Belgen vragen een aanvullende ziektekostenverzekering aan om het niet vergoede gedeelte te dekken of om hun dekking te verbeteren van het minimale niveau. Vele werkgevers verzorgen aanvullende ziektekostenverzekeringen als een werkgelegenheidsuitkering, of je kunt individuele dekking aanschaffen. Aanvullende ziektekostenverzekering is tevens beschikbaar voor zelfstandig ondernemers via professionele verenigingen en privé verzekeraars.
Typisch voor België, is de nauwkeurige aard van wat wel of niet door het overheidssysteem wordt gedekt nogal ingewikkeld. Door meeste artsen en specialisten verleende diensten, ziekenhuisopname, voorschriften, zwangerschap en bevalling, rehabilitatie en andere vormen van therapie zijn doorgaans gedekt, maar zelfstandig ondernemers zijn enkel gedekt voor ‘grote risico’s’, zoals geestelijke ziektes, tuberculose, kanker, erfelijke ziekten en geboorteafwijkingen, meeste types van chirurgie en bevalling.
Er zijn minimaal 18 categorieën aan medische procedures en diensten, elk met een eigen vergoedingsniveau, variërend van 0 tot 100 procent (hoewel het aantal onderdelen welke kwalificeren voor 100 procent vergoeding constant vermindert wegens financieringsproblemen). Er zijn ook zekere ‘voorkeurs’ categorieën van mensen die recht hebben op een hoger niveau voor vergoeding van vele onderdelen, inclusief weduwes, wezen en diegenen die vormen van openbare hulpverlening ontvangen (bijvoorbeeld blinde mensen). Een standaard afspraak bij de arts bijvoorbeeld, kan doorgaans worden vergoed voor 75 procent, terwijl diegenen in een voorkeurscategorie een vergoeding kunnen ontvangen van 85 tot 90 procent, afhankelijk van de omstandigheden.
Het is verstandig van alle kwitanties en andere documenten die je toestuurt naar je ziektekostenverzekering kopieën te bewaren indien iets zoekraakt. In plaats van alle kwitanties afzonderlijk te verzenden, is het doorgaans beter alle recepten voor een bepaalde ziekte of ongeval of alle verkregen recepten tijdens een periode van drie tot zes maanden voor het inleveren voor vergoeding te verzamelen. Indien je een aanvullende verzekering hebt, zendt je ziekenfonds doorgaans informatie naar je privé verzekeraar en beide verzekeraars maken doorgaans vergoedingen rechtstreeks over op je bankrekening.
Indien je wordt opgenomen in het ziekenhuis, dien je doorgaans een vastgestelde dagelijkse accommodatieprijs te betalen, ofwel vooruit of zodra je ontslagen wordt. Doorgaans stuurt het ziekenhuis andere rekeningen rechtstreeks naar je ziekenfonds. In het geval van voorschriften, indien je de meeste haalt bij dezelfde apotheker, is het mogelijk je daar te registreren zodat hij de rekening direct door kan sturen naar je ziektekostenverzekeraar. Op deze manier betaal je alleen het gedeelte van de voorschriftprijzen die niet vergoed worden. Tevens bespaar je jezelf hoofdpijn om je financiën bij te houden.
Recepten zijn onderworpen aan een complex scala aan vergoedingspercentages, volgens het ‘sociale en medische nut’ van elk medicijn en of het verkrijgbaar is ‘via de toonbank’ of gemaakt dient te worden door een apotheker. Bepaalde types van medicijnen hebben een maximaal patiënten contributieniveau, waarbij na een bepaalde periode 100 procent van de kosten vergoed kunnen worden.