Alle buitenlanders hebben een verblijfsvergunning nodig om permanent in Portugal te mogen wonen en niet-EU-burgers hebben soms een visum nodig om Portugal binnen te mogen, als bezoeker of voor andere doeleinden.
Niet-EU-burgers hebben soms een visum (visto para residência) van het Portugese consulaat in hun thuisland nodig voor ze naar Portugal vertrekken om er te werken, studeren of wonen.
Alle buitenlanders hebben een verblijfsvergunning nodig (autorização de residência) om permanent in Portugal te wonen, ook inwoners van EU-landen. Aanvragen moeten ingediend worden bij het dichtstbijzijnde Vreemdelingen Departement (Serviço de Estrangeiros e Fronteiras/SEF) van het Portugese Ministerie van Binnenlandse Zaken (in de meeste grote steden is er een kantoor te vinden).
Niet-EU-burgers die permanent in Portugal willen wonen moeten een “verblijfsdocument” hebben voor ze het land binnenkomen. Een bewijs van inkomen is vereist voor zowel de verblijfs- als arbeidsvergunning. Na het verkrijgen van een verblijfsvergunning moet men een Portugese (blauwe) identiteitskaart aanvragen (bilhete de indentidade).
In Portugal moet je altijd je buitenlandse identiteitskaart, Portugese identiteitskaart of paspoort bij hebben. Je kan steeds gevraagd worden door de Portugese politie of andere bevoegde personen om je identiteit te bewijzen, en als je deze niet bij hebt kan je een boete krijgen (alhoewel dit weinig voorkomt).
Overtredingen in verband met de verblijfsvergunning worden serieus genomen door de Portugese autoriteiten en als ontdekt wordt dat je illegaal in Portugal verblijft worden zware straffen opgelegd, waaronder boetes en zelfs deportatie wegens zware misbruiken (wat betekent dat je Portugal enkele jaren niet binnen mag).
Een buitenlander die in Portugal verblijft voor meer dan 6 maanden moet een verblijfsvergunning aanvragen (autorização de residência). Als je naar Portugal komt met de bedoeling om minder dan 6 maanden te blijven (bijvoorbeeld als werknemer, student of werkloze inwoner), moet je bij je aankomst een aanvraag voor een verblijfsvergunning indienen.
EU-burgers die Portugal bezoeken met de bedoeling om er werk te zoeken of een zaak te starten hebben tot 6 maanden om een job te vinden en om een verblijfsvergunning aan te vragen. Echter, als je geen regelmatig inkomen hebt of niet voldoende financiële middelen hebt zal je aanvraag geweigerd worden. Indien je geen verblijfsvergunning aanvraagt binnen de aangegeven tijd wordt dit gezien als een zwaar misdrijf en kan dit resulteren in een zware boete en zelfs deportatie.